"Rijnlands model. En dan?" De sociale organica!

Gisteren (donderdag, 19 februari 2009) heb ik onder de titel "Een flink doorbijtertje" onderstaande reactie op de NRC column van Ben Knapen "Rijnlands model. En dan?" van verleden woensdag geplaatst; ben benieuwd of het blijft staan.Er worden steeds meer stemmen luid die oproepen voor een alternatief op de huidige economische en maatschappelijke orde, veelal zonder enige concrete aanwijzing hoe deze orde er dan uit dient te zien. Bijvoorbeeld in Trouw van vandaag (vrijdag, 20 februari) schrijft Rob de Wijk in zijn column over de financiële en economische wanorde: "Dat betekent dat de maatregelen die het kabinet de komende weken verzint tevens de grondslagen moeten vormen voor een nieuwe economische en maatschappelijke orde afgedwongen door collectieve verarming en evenwicht op een lager niveau van welvaart...", terwijl in de dezelfde editie in een lezersbrief "Crisis brengt tot bezinning" staat: "Ten eerste verschaft dit [de huidige malaise] een uitstekende aanleiding om ons te bezinnen op het economische systeem dat aan de huidige situatie ten grondslag ligt, dat allerminst duurzaam, en, zeker op wereldschaal bezien, heel oneerlijk is." Als tweede punt wenst zich de schrijver een "stelsel dat niet uitgaat van concurrentie, maar van samen werken en samen delen [...] en dat de aarde niet uitput en verwoest." Hopelijk wordt nu toenemend ingezien en gewaardeerd dat er al lang, namelijk sinds de periode van het ontstaan van de beweging van de driegeleding van het sociale organisme door Rudolf Steiner en de zijnen in 1919-1922, op de bovengenoemde vragen diep nagedacht en praktische antwoorden zijn gegeven. Deze sociaalorganische grondslag heeft Herbert Witzenmann verder uitgewerkt in de twee publicaties waarnaar ik in mijn reactie heb gewezen. Binnenkort verschijnt ook op deze blog de derde verhandeling van deze schrijver onder de titel "De monetaire driegeleding" uit de publicatie "Geldordening als bewustzijnskwestie".Daarmee meen ik voldoende basismateriaal geleverd te hebben om een discussiegroep over dit thema te starten met als (mogelijke) titel "Wereldeconomie als sociale organica - naar de ontwikkeling en toepassing van een wetenschap van de wereldeconomie".Mijn (eerste) reactie: Robert Jan Kelder zegt: (NB: Deze reactie moet nog worden beoordeeld) donderdag 19 februari 2009, 18:33 uurIn verband met de door Ben Knapen in zijn column gestelde vragen, zoals “Waar moet je kijken om toch wat signalen op te pikken?” en uitspraken, zoals “…pragmatisme, maar geen inkijkje in toekomstige maatschappelijke arrangementen” en zijn conclusie dat “wie zijn gedachten wil scherpen over de kant waarheen het gaat [liever: of zou moeten gaan], vindt maar weinig om de tanden in te zetten” wil ik hem en zijn lezers bij deze graag naar de volgende twee bronnen wijzen, met uiteraard de waarschuwing dat ze zich wellicht daar op stuk zullen bijten. Hierbij gaat het om de door mij uit het Duits vertaalde en uitgegeven publicatie “De rechtvaardige prijs - Wereldeconomie als sociale organica” een inleiding op de cursus “Wereldeconomie” van Rudolf Steiner door filosoof/antroposoof en industrieel Herbert Witzenmann en twee verhandelingen van dezelfde auteur over een nieuw, dynamisch geldsysteem en de daarbij nodige bewustzijnsveranderingen.Iets later vandaag heb ik het volgende P.S. op mijn eerdere, intussen aanvaarde, reactie op de NRC column "Rijnlands model. En dan?" geschreven:P.S. Om meer inhoudelijk in te gaan op de bovenstaande column van Ben Knapen en zijn vraag, kan men op basis van de sociale organica als de kunst en wetenschap van het de hele aarde en mensheid omvattende sociale organisme zeggen dat de produktiefactoren van dit organisme bestaan uit natuur, arbeid en kapitaal (geest). In die zin is de sociale organica een voortzetting [dwz. verdere ontwikkeling] van het verouderde Rijnland model, dat slechts uitgaat van de inherente polariteit tussen arbeid en kapitaal. Uit het op en in elkaar inwerken van deze drie productiefactoren ontstaan de twee fundamentele economische waarden: arbeid aangewend op natuur is de zogenaamde veredelingswaarde W 1 en geest toegepast op de arbeid (arbeidsdeling etc.) is de organisatiewaarde W 2. Uit de botsing van deze waarden onderling of op elkaar onstaan prijzen. Rechtvaardige prijzen echter, waarmee de rechtvaardiging voor de huidige globalisering staat of valt, onstaan echter niet vanzelf door de zog. onzichtbare hand van Adam Smith, maar alleen door het in evenwicht brengen en houden tussen beide economische waarden W1 en W2. Daarvoor dienen er economische, politiek onafhankelijke associaties samengesteld te worden uit producenten, handelaren en consumenten die op basis van de observatie van de fluctuerende prijzen de arbeids- en kapitaalstromen in goede banen leiden. Deze associaties nemen dus de taak van de eveneens afgedankte banken over. In de eerder bovengenoemde verhandeling "Geldordening als bewustzijnskwestie - Een nieuw financieel systeem vereist een nieuw beschavingsprincipe" van de industrieel en antroposoof Herbert Witzenmann gaat het over drie vraagstukken:"1. De bevrijding van het geld uit de verstarde vorm die het in het huidige economische leven heeft.2. De bevrijding van de arbeid uit een volgend verstard element in onze beschaving, namelijk de loonverhouding.3. De bevrijding van de rechtsvorming van de veronderstelling dat het bij de rechtschepping alleen of in ieder geval voornamelijk om het centraal vaststellen van voorschriften zou gaan; de bevrijdende oriëntering dus, dat een dergelijk recht voor een moderne zienswijze niet in eerste instantie een regulerende, maar een productieve functie kan en móet hebben."In de binnenkort verschijnende verhandeling "De monetaire driegeleding" van Herbert Witzenmann worden de drie taken van dit nieuwe stelsel van economische associaties als volgt gekarakteriseerd:"Wanneer de associaties in de zin van een dynamische monetaire driegeleding werkzaam zullen worden, dan moeten ze naar mijn overtuiging met een driegelede competentie uitgerust zijn:1. Onder hun moet het krediet- en bankwezen ressorteren dat alleen door associatieve oordeelsvorming van verkeerde leidingen en verkeerde prestaties behoed en alleen door dynamische waardevorming van speculatieve vagebonderen afgehouden kan worden.2. Onder de associaties moet de handel vallen, dus niet de warenverdeling, maar wel het warenaanbod, en dit wederom op grond van het richtsnoer van een associatieve oordeelsvorming en in de context van een dynamisch geldsysteem;3. Onder de associaties moet verder het beheer en de creditering van de productiemiddelen komen te staan (het delegeren van het gebruiksrecht daarop is krediet), wederom onder de invloed van het genoemde richtsnoer."Onder "de genoemde richtsnoer" is datgene te verstaan wat al eerder in deze verhandeling over de monetaire driegeleding onder de noemer "De zin van arbeid" werd ontwikkeld. Dit ook nog hier ter discussie brengen, zou te ver gaan; het moge inmiddels duidelijk zijn geworden dat het hier om een alomvattende verhandeling gaat als onderdeel van een nieuw, spiritueel beschavingsprincipe: de sociale organica.
E-mail me when people leave their comments –

You need to be a member of Spiritueel Ondernemers Netwerk to add comments!

Join Spiritueel Ondernemers Netwerk

Comments

  • Beste Ruud en Martin,
    Jullie laatste twee ietwat, niet geheel onterecht doemdenkende bijdragen gaan voorbij aan de existentiële vraag wat er dan op de puinhoop van de ten onder gegane wereld (behalve de nodige puinruiming) moet geschieden, en blijven dus een antwoord schuldig op de door Ruud gestelde vraag hoe een op altruïsme gebouwd sociaal organisme er uit ziet en tot stand kan komen. Een antwoord op die vraag kan m.i. reeds gevonden worden door zich de moeite te getroosten om zich werkelijk te verdiepen in de reeds uitgebrachte studiemateriaal over de sociale organica, zoals Herbert Witzenmanns "Geldordening als bewustzijnskwestie" en daarop de eigen morele fantasie los te laten om te kijken hoe dat spirituele beschavingsprincipe al tegenwoordig binnen de huidige maatschappelijke ordening geleidelijk ingevoerd kan worden. Binnenkort zal de derde verhandeling "De monetaire driegeleding' op die weblog geplaatst worden en daarna de vierde en laatste verhandeling "Driegelede associatievorming en dynamische geldordening" uit dat studiemateriaal. Deze laatste verhandeling bestaat eigenlijk uit een voordracht met de titel "De vorming van oasen van sociaalpedagogische instellingen en ondernemingen" die ik nu bezig ben uit het Duits te vertalen. Ze eindigt met de volgende zinnen, die wellicht een inspiratie kunnen zijn om zich in deze materie te verdiepen onder het motto: "Verander je zelf, begin bij de wereld" als aanvulling op het bekende motto: Verander de wereld, begin bij je zelf.” (De vierkante haakjes zijn door mij toegevoegd]:

    "In de onstaansfase van de [door Rudolf Steiner met zijn boek "De kernpunten van het sociale vraagstuk" geïnaugureerde] idee van de driegeleding van het sociale organisme [tijdens de chaotische periode na de Eerste Wereldoorlog in Duitsland van 1919-1922] ging het er om voor een doorbraak van deze impuls te zorgen. Vandaag de dag heeft zich de situatie volledig veranderd. De driegeledingsidee in haar oorspronkelijke vorm door te voeren is niet meer denkbaar.
    Noodzakelijk en denkbaar is echter de ontwikkeling van een spiritueel beschavingsprincipe, op basis waarvan nieuwe zinnige en zinstichtende prestatiegemeenschappen kunnen ontstaan. Deze gemeenschappen hebben een modelkarakter en zijn als “oasen van menselijkheid” binnen het sociale organisme op te vatten als kiemcellen voor zijn gezondmaking. Daarmee kunnen de naar mijn overtuiging alleen de enige tot hoop stemmende civilisatorische voorwaarden geschapen worden. Namelijk de voorwaarden voor een driegelede associatievorming als basis voor een dynamische geldordening."
    Voor wie nog een gedegen inleiding op de cursus Wereldeconomie van Rudolf Steiner zoekt, verwijs ik naar mijn vertaling van Herbert Witzenmann "De rechtvaardige prijs - wereldeconomie als sociale organica" die onder de rubriek fonds op de Willehalm website integraal te bestuderen is.
    Graag immanent-kritische reacties als het kan op basis van deze bronnen.
    RJK
    P.S. Dit is een gecorrigeerde versie van een eerdere bijdrage.
    Geldordening als bewustzijnskwestie
    Motto: Gezien de grote veranderingen die we tegemoet gaan kan men niet genoeg fantasie ontwikkelen bij het ontwerpen van n...
  • Dag Ruud,
    Bedankt voor die tip. Nogmaals, wellicht heb ik me nog steeds niet duidelijk genoeg geuit: het ligt werkelijk ver van me af om iemand te willen veranderen, dat grenzt aan zwarte magie, omdat je dan aan de wil in plaats van het inzicht zou appeleren of inwerken. Waaraan ontneem je dat in wat ik te berde heb gebracht? Ik probeer geheel vrijblijvend ideeën aan te bieden die naar een mogelijke diagnose en therapie van de huidige sociaaleconomische wanorde wijzen en zie graag reacties daarover tegemoet. Dat heeft overigens niets met in de toekomst te kunnen kijken te maken. Een goede arts hoeft dat ook niet te kunnen doen als hij een patient behandelt, wel moet hij natuurlijk weten hij een gezond mens er uit ziet en functioneert. Zo is het ook met het driegeleed sociaal organisme dat malfunctioneert en uiteindelijk in elkaar stort door hongersnood en/of oorlogen etc. als de verhoudingen tussen de drie geledingen (het geestes-, rechts- en economische leven) helemaal uit hun evenwicht raken doordat het geestesleven niet meer in staat is of belemmerd wordt praktische ideeën aan te bieden. Dergelijke ideeën zijn voedingsmiddelen voor het sociale organisme dat dus verkommert en te gronde gaat, net als het menselijke (fysieke) organisme zonder voedsel verhongert en uiteindelijk sterft. Het gaat er dus om in de geest een beeld van een gezond sociaal organisme te vormen, dat te vergelijken met de huidige situatie en dan een brug tussen die beiden te bouwen. Dat kan geen enkel mens; daar is een groep, een "taskforce" met modelkaralkter voor nodig, die zich op grond van hetzelfde beschavinsgprincipe in het klein kan op- en inrichten dat ze in het groot wil uitdragen. Dat te bewerkstelligen is de hoogste sociale of te wel koninklijke kunst.
    Groet,
    RJK
  • hi Robert Jan, aanpassingen zijn vrij simpel toe te voegen. Kopieer de tekst die je wilt veranderen en plak die in een nieuw bericht. Je kunt daar de veranderingen in aan brengen. De oude tekst kun je dan verwijderen met het kruisje rechts boven die oude tekst.

    Je verrast mij nu met het inzicht dat de driegeledingsidee niet uit voerbaar is in oorspronkelijke vorm, die is inderdaad tijdgebonden.
    Wat jij te melden hebt is interessant en waardevol, daar gaat het mij niet om. Er is heel veel waardevolle kennis kijk maar bij de video's, ik vat dat even samen als de 10 geboden.
    Mij hoef je niet te overtuigen dat, ook wat jij meld, een beter pad is als dat we nu bewandelen.
    Mijn punt is dat je wel mij kunt bereiken maar niet degene die jij wilt veranderen.
    Bij die mensen ontbreekt de noodzaak, we hebben het over een crisis maar dat treft geleidelijk de gewone man met o.a. werkloosheid maar zelden treft dat de top die bepalend zijn voor de economie.
    In die zin kan het helpen als het kaartenhuis verder instort.
    Ik kan niet in de toekomst kijken en weet niet wat de beste aanpak is.
    Ik geloof meer dat de wereld veranderen, bij jezelf begint niet bij anderen.
    groetjes ruud
  • Robert Jan wij zijn het 100% met elkaar eens als jij schrijft "Dit vereist een grootschalige volkspedagogische beweging en omscholing.............tot sociaal organisme die op altruïsme is gebouwd"
    De vraag is alleen op welke manier?

    Ik zie alleen de phoenix meer als reëel model.
    Drie stappen Onvrede (zitten we volop in) Verwoesting en Herrijzing.
    Altruïsme komt van binnenuit en dat is niet iets dat je op kunt leggen, er moet een noodzaak zijn dat dat meer bied dan waar we nu mee bezig zijn.
    Pas na de verwoesting is er een breed veld dat open staat voor Steiner of de 10 geboden.

    Een burnout kan een persoon veranderen niet de lieve mensen om hem heen die al zo vaak zeiden dat ie het rustigere aan moest doen. De kennis was er bij die persoon maar niet de noodzaak.
    groetjes ruud
  • Bedankt weer voor je reactie. De bron voor die kennis van Rudolf Steiner waar ik op duid is zijn cursus van 14 voordrachtene en 6 vraagbeantwoordingen voor economen uit 1922 die uitgebracht zijn in het boek "Wereldeconomie", dat jammer genoeg helemaal niet zo makkelijk beschikbaar is, omdat het al lang uitverkocht is en hopelijk dit jaar weer opnieuw uitgerbacht zal worden.Daarin gaat het ook niet daarom dat "we het anders w i l l e n." Deze sociaalorganische cursus toont juist aan dat de mensheid op aarde al lang (sinde het einde van de 19de eeuw) feitelijk naar een wereldeconomie is gegroeid, maar dat we met ons d e n k e n daarover achter de feiten aanlopen.
    Hoe kan je verder zeggen dat de mensen die ik wil aanspreken zich helemaal niet willen veranderen? Hoe weet je dat? Ik constateer gewoon dat er al enkele maanden een toenemende vraag is hoe de samenleving, met name het financieel stelsel anders ingericht kan en moet worden om uit deze crisis te komen en daarop probeer ik een concreet antwoord op te geven, dan wel naar door mij uitgegeven literatuur te wijzen waarin antwoorden te vinden zijn. Ook is het niet waar dat ik mijn mening niet zou veranderen als jij iets zou roepen. Ik ben voor rede vatbaar, maar heb ik het als (geestes)wetenschapper niet over meningen, dat zijn eigenlijk frivoliteiten, maar over kennis, en ten tweede heb je tot nu toe niets naar voren gebracht wat voor mij een aanleiding is om mijn opvatting te corrigeren.Kortom, de feel-good, heb-elkaar-lief soort praatjes zetten, gezien de tegenstanders en situatie waarmee we te maken hebben, niet veel zoden aan de dijk. Wel als je kan aantonen hoe de op egoisme gebaseerde wereldeconomie omgevormd kan worden tot een social organisme die op altruisme is gebouwd, iets wat sinds de zelfverzorgingsethos van Middeleeuwen feitelijk aan het gebeuren is, omdat in de moderen arbeidsdeling niemand meer voor zichzelf werkt, maar eigenlijk voor de ander. Alleen de loonmentaliteit en arbeidsmarkt en een aantal andere illusies, zoals de illusie dat grond een waar is, i.p.v. een recht, moeten de wereld uit geholpen worden door een revolutie in het denken. Dit vereist een grootschalige volkspedagogische beweging en omscholing. Daaruit kunnen dan de nodige veranderingen voortkomen.
  • Hi Robert Jan bedankt voor je reactie op mijn kort door de bocht.
    Die kennis van Steiner is inderdaad niet zo bekend maar is wel makkelijk beschikbaar voor degene die zich daar in wil verdiepen. Voor degene die het anders zouden willen. En dat bedoel ik te zeggen, de mensen die jij wilt aan spreken willen helemaal niet veranderen. Die hebben allemaal een "goede opleiding" (waar het nodige aan schort) en weten echt wel dat het anders moet maar gaan niet hun nek uitsteken.
    Net als zij zul jij je mening niet veranderen omdat ik wat roep.
    Ik ben een optimistische realist en wens jou veel succes maar geloof er niet in.
    Deze crisis is niet te vergelijken met wat er al geweest is.
    Aan iedere ontwikkeling zit een grens. Dat is wel een herhalend gegeven.
    Zo ver als we terug kunnen kijken verdwijnen er beschavingen op de een of andere manier blaast het zichzelf steeds op.
    Heb elkander lief zoals jezelf. Dat is wel heel simpel, ja maar zo simpel is de oplossing.
    Ik geloof wel in dit soort netwerken, mensen die op zoek zijn/gaan naar nieuwe wegen.
    Als politici en directeuren zich hier aansluiten kan het nog wat worden.
    groetejes ruud
  • Bedankt voor je reactie, maar nee Ruud, sorry, die kennis waarover ik het heb is er is juist niet genoeg, sterker nog: zelfs bij de meeste sociaal geengageerde antroposofen (de zog. driegeleders) ontbreekt die kennis van de cursus Wereldeconomie van Rudolf Steiner, die de grondslag legt voor een ware wetenschap van de wereldeconomie die tot nu toe op de basis van nationale (or enigszins Europese) huishouding aan z'n eind is gekomen! Dit is juist een van de punten die ik wilde maken dat er een algemene radeloosheid heerst over hoe het verder moet, daarvoor heb je eerst de nodige kennis dwz. wetenschap voor nodig, tenzij je door wilt modderen op de oude weg. Met de 10 geboden alleen komen we er niet uit. En hoezo kan pas alles veranderen als de hele boel echt in elkaar stort? Hebben we nu niet al genoeg bloedige wereldoorlogen en rampzalige economische crises gehad, zonder dat de boel echt veranderde?! We moeten nu juist naar voren komen met nieuwe ideeën eer alles (weer) in elkaar stort. Als zulke nieuwe doortastende, inspirerende ideeën dan genoeg doorgang krijgen, genoeg meedenkers krijgen, zullen quasi vanzelf de nodige veranderingen plaatsvinden. Maar misschien heb je hele andere vernieuwingen op het oog. Deel ze dan alsjeblieft mee.
  • Ja Robert Jan, kennis van hoe het zou moeten is er genoeg.
    Alle bankdirecteuren onderschrijven de 10 geboden, zeker de Amerikaanse maar er naar handelen is nog iets anders.
    Het is moeilijk als je zo makkelijk een fortuin kunt binnen harken om het niet te doen.
    Dit kan alleen veranderen als de hele boel echt in elkaar stort. Dat zal nog wel even op zich laten wachten want regeringen gaan deze instorting nogwel even rekken.
    Maar ik denk en hoop dat deze ingeslagen weg niet meer te stoppen is.
    groetjes ruud
This reply was deleted.